Ηταν 19 Ιουλίου του 2020. Η πολιτική συζήτηση τότε είχε βασικά στο κέντρο της την πανδημία και παράλληλα το Ταμείο Ανάκαμψης για τη χώρα. Μια συνέντευξη όμως του Γιάννη Δραγασάκη, τότε, στον «Αθήνα 9.84» πυροδότησε ένα πολιτικό σενάριο, δυσμενές για τον ΣΥΡΙΖΑ και παντελώς δυστοπικό – δεν ακούστηκε θετικά από την ηγετική ομάδα.
Το σενάριο ενός ασθενούς ή καχεκτικού δικομματισμού όπου το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα καταλαμβάνει έναν ζωτικό χώρο μεν πολιτικά, μα παντελώς ακίνδυνο για τον έτερο πόλο. Το σενάριο έχει και το παράλληλο όνομα του «ενάμισι κόμματος» (Ουγγαρία). Τι είχε πει όμως τότε ο Δραγασάκης; «Η ΝΔ θα συνεχίσει τον θόρυβο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή είναι η στρατηγική της, με τη συνδρομή συστημάτων εξουσίας, μηχανισμών και κατεστημένων ΜΜΕ, για τον «περιορισμό» του ΣΥΡΙΖΑ και την εδραίωση, με κάθε μέσο, ενός συστήματος του «1,5 κόμματος»».
Η ανάγνωσή του βέβαια έβλεπε στο προαναφερόμενο σενάριο μια επίθεση που είχε σχέση με σχέδιο από μέρος των ελίτ και της κυβερνώσας παράταξης. «ΤΑ ΝΕΑ» είχαν γράψει γι’ αυτό ήδη από τον Ιούλιο του 2020. Περίπου τρία χρόνια μετά, το «ενάμισι κόμμα» είναι προ των πυλών με τη νίκη – θρίαμβο της ΝΔ στην κάλπη της 21ης Μαΐου, τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και την άνοδο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ σε διψήφια ποσοστά, καθώς διαμορφώνουν έναν νέο συσχετισμό δυνάμεων στην πολιτική σκηνή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα σύστημα με αναλογίες «4-2-2».
Η δυσμενής εκδοχή συζητιόταν για καιρό από παλιούς στο κόμμα, αν και η όλη τριετία (εδώ προσθέστε και το συνέδριο του μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ) δεν προσφερόταν για αναγνώσεις τέτοιου τύπου που θα έδιναν λαβή για περαιτέρω εσωστρέφεια σε ένα κόμμα «εν κινήσει» όπως περιέγραφαν – επιεικώς – τον ΣΥΡΙΖΑ οι επιτελείς του.
Το ενάμισι κόμμα είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τον κλασικό δικομματισμό. Σύμφωνα με αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ θα ακολουθεί ασθμαίνοντας με ένα «ασφαλές, μα ακίνδυνο» ποσοστό – που όμως δεν θα φτιάχνει την εικόνα δικομματισμού και εναλλαγής στην εξουσία – με μικρή απόσταση απ’ τον πρώτο που αναμφίβολα είναι η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Καμπανάκι και από Φίλη. Τον Ιούλιο του 2021 στην τότε προγραμματική συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ το καμπανάκι είχε χτυπήσει και ένα άλλος παλιός, ο Νίκος Φίλης: «Ενώ η ΝΔ δοκιμάζεται, το ερώτημα είναι γιατί δεν κερδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ; Δεν εισπράττει, αντίθετα εμφανίζεται να υποχωρεί. Ο κίνδυνος είναι να έχουμε ενάμισι κόμμα, ένα μεγάλο, αιώνια κυβερνητικό και ένα άλλο, αιώνια αντιπολίτευση».
Για ένα μέρος των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, τώρα που η εκδοχή αυτή δεν είναι μακριά, η ήττα ερμηνεύεται με άξονα τους εξωγενείς «παράγοντες». Πως η συντριβή προήλθε και από έναν θεσμικό και επικοινωνιακό αποκλεισμό του κόμματος από τα ΜΜΕ, από τον πόλεμο της ολιγαρχίας, από τη μη βούληση των όμορων χώρων για συμπλεύσεις με άξονα την απλή αναλογική (ήταν η πρώτη γραμμή άμυνας της Κουμουνδούρου μετά την ήττα). Ενα κλασικό συριζαϊκό μοτίβο που επαναλαμβάνεται μέσα στα χρόνια.
Μια έτερη βέβαια ανάγνωση βλέπει πίσω από την «ιταλοποίηση α λα ’70 ή ’80 με κυριαρχία των Χριστιανοδημοκρατών» του πολιτικού σκηνικού τη βαριά ευθύνη του ίδιου του κόμματος και της ηγεσίας που δεν διάβασε καλά την πραγματικότητα, δεν είχε σωστή στρατηγική, δεν έφτιαξε όρους πειστικού σχεδίου για την κοινωνία. Θέματα που συζητώνται σήμερα υπό το βάρος της ήττας αλλά και με την αγωνία της κάλπης της 25ης Ιουνίου.
Η αγωνία του ΠΑΣΟΚ. Στο σενάριο του ενάμισι κόμματος, με τα δεδομένα της κάλπης της 21ης Μαΐου, έχει προστεθεί μία ακόμη αγωνία στην Κουμουνδούρου. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ διαμορφώνει όρους ανοικοδόμησης ενός περιβάλλοντος όπου το «μισό κόμμα» δεν θα είναι καν ο ΣΥΡΙΖΑ μετά και την 25η Ιουνίου αλλά η Χαριλάου Τρικούπη. Αρα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχει απλώς να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο μακράς ηγεμονίας του Κυριάκου Μητσοτάκη – σε συνδυασμό και με έναν νέο γαλάζιο χάρτη σε δήμους και περιφέρειες στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου. Αλλά και τον πράσινο εταίρο που θα επιχειρήσει να διεμβολίσει την κεντροαριστερή δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ και να γίνει «χαλίφης στη θέση του χαλίφη» στον επόμενο τόνο. Η χαμηλή ταύτιση πολιτών με τα κόμματα και δη με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια παράμετρος που συντείνει στην εικόνα που περιγράφουμε. Από τα αριστερά γίνεται δε μια κριτική πως η χαμηλού βεληνεκούς αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ διαμόρφωσε όρους συναίνεσης στο πολιτικό σκηνικό και άρα άνετης ηγεμόνευσης της ΝΔ. Μετά την 25η Ιουνίου, το σκηνικό θα αποκρυσταλλωθεί και δεν θα είναι εύκολα μεταβαλλόμενο μέχρι και τις ευρωεκλογές του 2024. Η νέα υπαρξιακού τύπου περιδίνηση του ΣΥΡΙΖΑ ή θα οριοθετηθεί με το αποτέλεσμα του Ιουνίου ή θα επιβεβαιώσει ένα κόμμα σε αποδρομή που δεν θα αποτελεί πόλο ενός δικομματισμού αλλά τον τρίτο αστερισμό του πολιτικού συστήματος.
