Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που η προσάραξη του «MV Ever Given» -ενός γιναντιαίου πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων- στο νότιο τμήμα της Διώρυγας του Σουέζ επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα των εναλλακτικών θαλάσσιων οδών για το παγκόσμιο εμπόριο. Μια από αυτές βρίσκεται στον αρκτικό βορρά της Ρωσίας.
Σήμερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι δυτικές κυρώσεις δείχνουν από τη μια να ρίχνουν βαριά «σκιά» και από την άλλη να επιταχύνουν τα σχέδια της Μόσχας για την ανάπτυξη της λεγόμενης Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής (NSR).
Μιας ναυτιλιακής οδού μεταξύ του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού κατά μήκος των ρωσικών ακτών της Σιβηρίας και της Άπω Ανατολής.
Θεωρητικά, αποτελεί τη συντομότερη θαλάσσια διαδρομή μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Υπό το πρίσμα των εξελίξεων ωστόσο, για τη Μόσχα πλέον δείχνει να αποτελεί επιτακτική στρατηγική επιλογή για την ενίσχυση των εμπορικών δεσμών -και δη στον τομέα της ενέργειας- με τη σημαντικότερη σήμερα σύμμαχό της: την Κίνα.
«Θεωρούμε ότι η συνεργασία με τους Κινέζους εταίρους για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων μεταφορών της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής είναι πολλά υποσχόμενη», τόνισε ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν κατά τις συνομιλίες που είχε με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, την Τρίτη, στο Κρεμλίνο.
«Όπως έχω δηλώσει, είμαστε έτοιμοι να δημιουργήσουμε ένα κοινό όργανο εργασίας για την ανάπτυξή της», προσέθεσε, μνημονεύοντας και τον κομβικό ρόλο των εγκαταστάσεων υποδομών μεταφορών, που «θα μειώσουν το κόστος και τον χρόνο μεταφοράς εμπορευμάτων μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, θα διευρύνουν τη γεωγραφία του εμπορίου και θα αυξήσουν τον όγκο διαμετακόμισης με τις χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού».
Χαράσσοντας συνεργασία στον πάγο
Οικονομικής, αλλά και γεωστρατηγικής σημασίας, η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή αποτελεί προτεραιότητα για τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της χώρας για την Αρκτική: μια περιοχή πλούσια σε φυσικούς πόρους και διαρκώς συρρικνούμενης παγοκάλυψης, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Εδώ και χρόνια, ο Ρώσος πρόεδρος έχει επαναφέρει εκεί μια μόνιμη ναυτική παρουσία, επαναλειτουργώντας βάσεις που είχαν εγκαταλειφθεί με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Ενέταξε τη στρατιωτικοποίηση στο πλαίσιο επίτευξης των οικονομικών στόχων της Μόσχας, αναθέτοντας στην Rosatom την ανάπτυξη υποδομών κατά μήκος της ναυτιλιακής οδού.
Μεταξύ άλλων η κρατική εταιρεία διατηρεί τον μοναδικό στόλο πυρηνοκίνητων παγοθραυστικών στον κόσμο, τον οποίο η Ρωσία έχει τώρα αποφασίσει να ενισχύσει.
Στα σχέδια της Μόσχας είναι η αύξηση των εμπορευμάτων που μεταφέρονται μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής σε 80 εκατομμύρια τόνους ετησίως το 2024 και σε πάνω από 130 εκατομμύρια τόνους έως το 2030.
Εν μέσω δε της δυτικής απομόνωσης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος εμφανίζεται πρόθυμος να δώσει αυξημένο ρόλο στο Πεκίνο.
Η εκμετάλλευση των πόρων της Αρκτικής ήταν στην ημερήσια διάταξη των συναντήσεων του Κινέζου προέδρου στο Κρεμλίνο.
Ο Ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν υπογράμμισε την «επιτυχή ανάπτυξη» των Yamal LNG και Arctic LNG 2, δύο αρκτικά έργα με σινο-ρωσική συνεργασία.
Το πρώτο βρίσκεται σε λειτουργία από τα τέλη του 2017, το δεύτερο αναμένεται να ξεκινήσει την παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου στα τέλη αυτού του έτους.
Παράλληλα ο κρατικός πετρελαϊκός κολοσσός Rosneft «φλερτάρει» με κινεζικές εταιρείες για τη συμμετοχή τους στο τεράστιο αρκτικό έργο της Vostok Oil.
Όχι τυχαία, ο Σι Τζινπίνγκ προσκάλεσε τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην επικείμενη 3η διάσκεψη της «Πρωτοβουλίας Belt and Road» (Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος).
Μιας διεθνούς στρατηγικής επενδύσεων και ανάπτυξης υποδομών, που αποτελεί από το 2013 κεντρικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας και πλέον περιλαμβάνει και τον «Πολικό Δρόμο του Μεταξιού».
Το αρκτικό «στοίχημα» του Πούτιν
Ιστορικά, η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή ήταν το μεγαλύτερο διάστημα του έτους καλυμμένη με παχύ στρώμα θαλάσσιου πάγου.
Όμως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν αρχίσει να γίνονται ολοένα και πιο αισθητές ακόμη και στο βορειότερο μέρος του πλανήτη.
Το παγωμένο αρκτικό τοπίο έχει πια αλλοιωθεί με τη σταδιακή άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού και οι δύο ναυτιλιακές οδοί -η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή από τη μια, το Βορειοδυτικό Πέρασμα μέσω του Καναδικού Αρκτικού Αρχιπελάγους από την άλλη- ήταν πρακτικά ανοιχτές.
Ακόμη και η ποσότητα του πυκνού, πολυετούς πάγου έχει μειωθεί στην ευρύτερη περιοχή.
Παρά το δυσοίωνο της κατάστασης για όλο τον πλανήτη, για τις χώρες του Αρκτικού Συμβουλίου (ΗΠΑ, Καναδάς, Ρωσία, Δανία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία) η αλλαγή αυτή καθιστά δυνητικά πιο προσβάσιμα τα κοιτάσματα φυσικών πόρων και οικονομικά βιώσιμες τις βόρειες ναυτιλιακές οδούς.
Ειδικά για τη Ρωσία το «στοίχημα» είναι ακόμη πιο μεγάλο, στο φόντο των δυτικών κυρώσεων.
Μέσα στην επόμενη δεκαετία υπολογίζει ότι μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής θα μπορούσαν να διακινούνται έως και 200 εκατομμύρια τόνοι φορτίου ετησίως, τροφοδοτώντας με περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια στο ρωσικό ΑΕΠ.
Προς το παρόν, τον προϋπολογισμό της Ρωσίας επιβαρύνουν όλο και περισσότερο οι επιπτώσεις της εισβολής της στην Ουκρανία, ενόσω μεγαλώνει η εξάρτηση της οικονομίας της από τη σύμμαχο Κίνα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το έλλειμμα της Ρωσίας αυξήθηκε στα 34,19 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο δίμηνο του έτους, με τις προβλέψεις για φέτος να κυμαίνονται μεταξύ 2% και 3,5% του ΑΕΠ.
Το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι το Ταμείο Εθνικού Πλούτου ήταν την 1η Μαρτίου στα 147,2 δισεκατομμύρια δολάρια, από 155,3 δισεκατομμύρια που ήταν μόλις τον προηγούμενο μήνα.
Οι δε ελπίδες για το τέλος του πολέμου, πραγματικού και νεο-ψυχροπολεμικού, παραμένουν φρούδες.
