Ο σοβαρός τραυματισμός του αρχαιολόγου Μανώλη Ψαρρού στις 7 Μαρτίου και οι καταγγελίες του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων ότι η επίθεση που δέχτηκε ο συνάδελφός τους είχε να κάνει με συμφέρονται που θεωρούν ότι η αρχαιολογική προστασία αποτελεί «εμπόδιο», επανέφερε στο προσκήνιο τα προβλήματα που υπάρχουν με τις παραβιάσεις της πολεοδομικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας για την αρχαιολογική προστασία.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι αρκετές δυστυχώς στη Μύκονο και οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες δίνουν μια πραγματικά άνιση μάχη για να μπορέσουν να υπερασπιστούν την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία αλλά και το φυσικό κάλλος του νησιού.
Το πρόβλημα δεν είναι καινούριο. Το σύνηθες στο νησί εδώ και δεκαετίες είναι οι αυθαίρετες κατασκευές, όπως έχει καταγραφεί σε πορίσματα ελεγκτικών και διωκτικών αρχών. Ούτε τα πορίσματα, ούτε οι δικαστικές διώξεις σε βάρος επίορκων υπαλλήλων, ούτε οι κατά καιρούς δεσμεύσεις Υπουργών, ούτε η ενίσχυση του αστυνομικού τμήματος Μυκόνου και η κατάργηση της πολεοδομίας Μυκόνου δεν έχουν φέρει αποτελέσματα, καθώς ακόμη και σήμερα, μέσα στη Χώρα, κάτω από τη μύτη του τοπικού αστυνομικού Τμήματος, οι αυθαιρεσίες συνεχίζονται.
Το in φέρνει στο φως ένα παράδειγμα μιας τέτοιας περίπτωσης που είναι σε εξέλιξη. 
Χτίζοντας δίπλα στους ανεμόμυλους
Η Μύκονος είναι ένας πολλαπλώς προστατευόμενος οικισμός. Είναι προστατευόμενος τόσο ως αρχαιολογικός χώρος όσο και ως οικισμός που χρήζει ειδικής προστασίας. Η προστασία αφορά τον οικισμό, τον Μεσαιωνικό Οικισμό του Κάστρου αλλά και σημεία ιδιαίτερης σημασίας όπως για παράδειγμα οι περίφημοι Ανεμόμυλοι, η πιο χαρακτηριστική εικόνα του νησιού. Την ίδια στιγμή είναι ένας παραλιακός οικισμός οπότε ισχύει και η νομοθεσία για την προστασία του κοινόχρηστου αιγιαλού.
Η περίπτωση που θα μας απασχολήσει αφορά τα έργα που γίνονται σε ένα «κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος» στην περιοχή Κάτω Μύλοι, ακριβώς κάτω από τους ανεμόμυλους. Πρόκειται για μια περιοχή της Μυκόνου που σήμερα είναι ανοιχτή σε όλους τους πολίτες, ως κοινόχρηστος χώρος σύμφωνα με το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο της Χώρας Μυκόνου. Άλλωστε, ο χώρος γύρω από τους Ανεμόμυλους αποτελεί ένα από τα τοπόσημα της Μυκόνου, που δεν θα ήθελε κανείς να δει να «πνίγονται» από κτίσματα.
Στο σημείο δραστηριοποιούνταν για χρόνια το καφέ – εστιατόριο “Sea Satin”, σε ένα κτίσμα που προϋπήρχε του ρυμοτομικού σχεδίου και περιβάλλοντα χώρο που γίνεται προσπάθεια να γίνει «ημιυπαίθριος» ή και στην πράξη στεγασμένος. Για τη λειτουργία χρειάζονταν φυσικά ειδικές άδειες και από την Πολεοδομία και από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, εν προκειμένω την αρμόδια Εφορεία Κυκλάδων. Μάλιστα, μια ματιά στην υπηρεσιακή αλληλογραφία γύρω από προηγούμενες αδειοδοτήσεις του συγκεκριμένου καταστήματος δείχνει ότι χρειάστηκαν αρκετές παρεμβάσεις για να συμμορφωθεί με την ισχύουσα νομοθεσία.
Το κατάστημα πήρε άδεια λειτουργίας το 2005 από τον Δήμο Μυκόνου, ως κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Το έτος 2017 εκδόθηκε η απόφαση και από το Υπουργείο Πολιτισμού για την έγκριση της λειτουργίας του καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος. Το 2019 διεκόπη η λειτουργία του γιατί διαπιστώθηκε ότι είχε προχωρήσει σε αυθαίρετες κατασκευές, τις οποίες όμως γκρέμισε και έτσι του χορηγήθηκε εκ νέου άδεια λειτουργίας από το υπουργείο Πολιτισμού. Το συγκεκριμένο κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος βρίσκεται στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του χαρακτηρισμένου ως διατηρητέου Μνημείου συγκροτήματος των Κάτω Μύλων. Δηλαδή, το ποια μορφή θα πάρει οποιοδήποτε κτίσμα εκεί θα επηρεάσει την εικόνα που σχηματίζουν όσοι προσεγγίζουν αυτό το διατηρητέο μνημείο, αλλά και τη θέα που θα έχουν από αυτό προς τη Χώρα Μυκόνου. 
Οικοδομικές εργασίες χωρίς άδεια και δύο διαδοχικά «σήματα διακοπής»
Στις 4/11/2022 το συγκεκριμένο οικόπεδο και το κτίσμα εντός του εκμισθώθηκε στην «Πάνορμος Τουριστική ΙΚΕ», η οποία έχει στα σχέδιά της να καταλάβει πολύ περισσότερο χώρο από αυτόν στον οποίο λειτουργούσε το Sea Satin μέχρι πέρσι, χώρο που καταλαμβάνει και τον αιγιαλό και την παραλία της περιοχής. Κατά τα ειωθότα στο νησί των αυθαιρεσιών, οι εργασίες ξεκίνησαν πριν λάβει η επιχείρηση την άδεια!
Στις 23 Ιανουαρίου 2023 έλαβαν από την πολεοδομία έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, όμως ήδη πραγματοποιούσαν εργασίες και μάλιστα στον κοινόχρηστο αιγιαλό. Τρεις μέρες πριν την άδεια της πολεοδομίας, στις 20/01/2023, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων είχε στείλει στην Αστυνομική Υποδιεύθυνση Μυκόνου σήμα για διακοπή εργασιών «απόρριψης ογκωδών λίθων και επίστρωσης με αμμοχάλικο που εκτελούνται στον αιγιαλό χωρίς την άδεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στη θέση “Αρώνια” της Χώρας Μυκόνου», υπογραμμίζοντας ότι είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, ότι βρίσκεται στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο του χαρακτηρισμένου ως διατηρητέου Μνημείου συγκροτήματος των Κάτω Μύλων, εντός του προστατευόμενου οικισμού της Χώρας Μυκόνου. Το σήμα αυτό ήταν τεκμηριωμένο με φωτογραφίες που έδειχναν ακριβώς τις εργασίες που γίνονταν χωρίς άδεια της αρμόδιας Υπηρεσίας.
Η επιχείρηση κατέθεσε τελικά τον Φεβρουάριο νέα αίτηση για άδεια εργασιών που αφορούσε κυρίως τον ακάλυπτο χώρο: ανάμεσα στα άλλα περιλάμβανε νέα πέργκολα έκτασης 391 τμ., σκαλάκια και διάστρωση του ακάλυπτου χώρου με ξύλινο ντεκ και βότσαλο. Βεβαίως μια ματιά στις τρισδιάστατες απεικονίσεις του σχεδίου δείχνει μια αρκετά πιο «εντυπωσιακή» κατασκευή, που δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί απλώς μια «μικρής κλίμακας παρέμβαση» στον ακάλυπτο χώρο και μάλιστα κάτω από τους Μύλους.
Παρότι η επιχείρηση είχε καταθέσει αίτημα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία στις 13/02/2023 για «Διαμορφώσεις ακαλύπτου χώρου, επισκευές και μικροτροποποιήσεις στην εσωτερική διαρρύθμιση σε υπάρχον κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος», και παρά το πρώτο σήμα διακοπής, οι κατασκευές συνεχίστηκαν χωρίς καμία άδεια. Άραγε το Αστυνομικό Τμήμα Μυκόνου δεν κατάλαβε τι συνέβαινε;
Τελικά επιλήφθηκε και πάλι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που έστειλε δεύτερο σήμα διακοπής εργασιών στις 7 Μαρτίου 2023, για εργασίες οικοδομικές μέσα σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο. Και πάλι το σήμα συνοδευόταν από φωτογραφικό υλικό που τεκμηρίωνε την «υλοποίηση αυθαίρετων εγκαταστάσεων στον χώρο». Την ίδια μέρα, το απόγευμα της 7ης Μαρτίου, λίγο πριν ο αρχαιολόγος Μ. Ψαρρός δεχτεί επίθεση στο Μαρούσι, το ζήτημα των αυθαίρετων κατασκευών στο Sea Satin, αλλά και ο γενικότερος προβληματισμός για το αν η λειτουργία του καταστήματος αυτού θα κλείσει αυθαίρετα την πρόσβαση στον αιγιαλό για όλους τους πολίτες, όπως έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις στο νησί, απασχόλησε και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Μυκόνου, μετά από αίτημα της αντιπολίτευσης. Όχι τυχαία, καθώς η ίδια επιχείρηση (ΠΑΝΟΡΜΟΣ ΙΚΕ) έχει καταγγελθεί από το 2017 για τις αυθαίρετες κατασκευές στο beach bar Principote Mykonos που διατηρεί στην παραλία Πάνορμος της Μυκόνου. Κι εκεί η υπόθεση είναι παρόμοια: σε σημείο όπου λειτουργούσε μικρό κατάστημα στο παρελθόν, η ΠΑΝΟΡΜΟΣ ΙΚΕ ανέλαβε την λειτουργία, διαμόρφωσε αυθαίρετες κατασκευές με τσιμέντα στον αιγιαλό και έχει καταγγελθεί ότι δεν αφήνει τους πολίτες ούτε να περπατήσουν στην παραλία! Η υπόθεση των βεβαιωμένων αυθαίρετων κατασκευών στο Principote εκκρεμεί στα δικαστήρια της Σύρου. Μέχρι να βγει η απόφαση, όμως, το κατάστημα λειτουργεί.
Εργασίες χωρίς άδεια;
Πώς γίνεται μια επιχείρηση να πραγματοποιεί εργασίες και κατασκευές εν γνώσει της ότι δεν υπάρχει άδεια; Πώς γίνεται από όλες τις δημόσιες υπηρεσίες μόνο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων να επισημαίνει τις αυθαίρετες κατασκευές και να ζητά την παύση εργασιών; Άραγε οι εργασίες συνεχίζονται και μετά το δεύτερο σήμα διακοπής; Και μάλιστα όλα αυτά όχι σε κάποια απομονωμένη περιοχή της Μυκόνου, αλλά στην Χώρα, μερικές εκατοντάδες μέτρα από το Αστυνομικό Τμήμα; Τι απέγιναν οι διαβεβαιώσεις, μετά τον ξυλοδαρμό του αντιδημάρχου Μυκόνου το 2018, για μόνιμη ενίσχυση της αστυνομικής δύναμης στη Μύκονο; Τι θα κάνει ο αρμόδιος υπουργός Τάκης Θεοδωρικάκος για το θέμα μετά τον ξυλοδαρμό του αρχαιολόγου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων;
Το φωτογραφικό υλικό που παραθέτουμε και το οποίο προέρχεται ακριβώς από τα σήματα διακοπής δείχνει ότι δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιες μικρές παρεμβάσεις αλλά με μεγάλης κλίμακας δόμηση, για παρεμβάσεις στον αιγιαλό και συνολικά για κατασκευή που αλλάζει τον τρόπο που κανείς αντιλαμβάνεται την περιοχή των ανεμόμυλων και τη θέα από αυτούς προς τον οικισμό. Όλα αυτά χωρίς την απαιτούμενη άδεια. Αν η άδεια δεν δοθεί και οι κατασκευές έχουν ήδη ολοκληρωθεί, τι θα συμβεί; Αυτό που γίνεται με πολλά καταστήματα που λειτουργούν –και εισπράττουν- χωρίς να έχουν άδεια λειτουργίας, γιατί κανείς δεν αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη να δώσει εντολή να γκρεμιστούν τα αυθαίρετα. Η κατάσταση στη Μύκονο, με τον ξυλοδαρμό αντιδημάρχου, ξενοδόχου και τώρα αρχαιολόγου, και την απουσία πολιτικής βούλησης να πάψουν να λειτουργουν κάποιοι επιχειρηματίες ως «κράτος εν κράτει», είναι σαφές ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί. Εκτός και εάν θέλουμε ένα από τα ωραιότερα νησιά να μετατραπεί σε μια τουριστική «ζώνη κατασκευής». 
Η μάχη ανάμεσα στην προστασία και την αυθαιρεσία
Η περίπτωση της Μυκόνου δεν είναι μοναδική. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας οικοδομικά και τουριστικά συμφέροντα προσπαθούν να παρακάμψουν τους περιορισμούς που θέτει η πολεοδομική και αρχαιολογική νομοθεσία. Σε αρκετές περιπτώσεις οι αρχαιολόγοι αποτελούν την τελευταία άμυνα απέναντι στον κίνδυνο να κυριαρχήσει η λογική «τσιμέντο να γίνει» και να αλλοιωθεί η φυσιογνωμία προστατευόμενων οικισμών. Και η μάχη τους δεν είναι εύκολη.
Φωτογραφικό υλικό που συνόδευε τα δύο σήματα διακοπής
Α. 20 Ιανουαρίου 2023 
Β. 7 Μαρτίου 2023 
