Με την επανέναρξη των συνεδριάσεων του τουρκικού κοινοβουλίου μετά τις θερινές διακοπές ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, επικεφαλής του υπερεθνικιστικού κόμματος MHP, προέβη σε μία κίνηση που προκάλεσε έκπληξη, πλησιάζοντας τους Κούρδους πολιτικούς του DEM για να τους δώσει το χέρι. Και ο λόγος που αυτή η κίνηση προκάλεσε αίσθηση είναι πως εδώ και χρόνια ο Μπαχτσελί υποστηρίζει πως το αριστερό φιλοκουρδικό DEM συνδέεται με την τρομοκρατική οργάνωση PKK και πρέπει να απαγορευτεί.
Ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη ωστόσο προκάλεσε η δήλωση του Μπαχτσελί λίγες εβδομάδες αργότερα πως ο ηγέτης του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, μπορεί υπό προϋποθέσεις να ελπίζει σε αποφυλάκιση, εφ’ όσον ανακοινώσει στο κοινοβούλιο τη διάλυση του PKK. Μάλιστα, ο Οτσαλάν έλαβε για πρώτη φορά εδώ και 43 μήνες το δικαίωμα να δει την οικογένειά του, με τον ηγέτη του PKK να στέλνει το μήνυμα πως είναι διατεθειμένος να επιλύσει το κουρδικό ζήτημα διά της πολιτικής και νομικής οδού. Από το 1999 έως και σήμερα ο 76χρονος κρατείται σε απομόνωση σε φυλακές υψίστης ασφαλείας.
Μετά την απόφαση του Ερντογάν το 2015 να θέσει τέλος στις προσπάθειες ειρηνικής επίλυσης των διαφορών ανάμεσα στο τουρκικό κράτος και το PKK, η σύγκρουση κορυφώθηκε, με την κυβέρνηση να καταστέλλει και να στοχοποιεί εκλεγμένους Κούρδους πολιτικούς, όπως και να διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις στο βόρειο Ιράκ και τη βορειοανατολική Συρία με στόχο να πλήξει τους Κούρδους και το PKK.
Με το καρότο και με το μαστίγιο
Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Μπαχτσελί όμως πολλοί απορούν σχετικά με τα σχέδια της Άγκυρας. Γιατί από τη μία πλευρά φαίνεται να επιδιώκεται μία προσέγγιση με τους Κούρδους, αλλά από την άλλη να διώκονται οι εκλεγμένοι Κούρδοι δήμαρχοι;
Πριν από δύο εβδομάδες ο δήμαρχος του Εσενιούρτ, ενός δήμου της Κωνσταντινούπολης, συνελήφθη κατηγορούμενος για δεσμούς με το PKK. Ο πολιτικός ήταν κοινός υποψήφιος των αντιπολιτευόμενων CHP και DEM. Λίγες ημέρες αργότερα καθαιρέθηκαν και τρεις άλλοι δήμαρχοι στα νοτιοανατολικά της χώρας.
Ορισμένοι θεωρούν πως η κυβέρνηση προσπάθησε να διαπραγματευτεί μυστικά με τον Οτσαλάν και επειδή οι διαπραγματεύσεις δεν πήγαν όπως ήλπιζε, κινείται τώρα εκδικητικά εναντίον Κούρδων πολιτικών.
Οι παρατηρητές είναι βέβαιοι πως ο Ερντογάν θέλει να επανεκλεγεί πρόεδρος για μία ακόμη φορά. Προκειμένου όμως να μπορέσει να θέσει υποψηφιότητα για μία τέταρτη θητεία, θα πρέπει να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα και επί του παρόντος δεν έχει την απαραίτητη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για να το επιτύχει αυτό. Ως εκ τούτου προσπαθεί να πιέσει τους Κούρδους και το φιλοκουρδικό DEM με την τακτική του καρότου και του μαστίγιου. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να καταφέρει επιπλέον να διασπάσει την αντιπολίτευση.
Κατά την πολιτική επιστήμονα Αρζού Γιλμάζ υπάρχουν και άλλοι λόγοι που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις κινήσεις της Άγκυρας όπως «η αστάθεια στη Μέση Ανατολή και η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να αποσύρει τα στρατεύματά της από το Ιράκ και τη Συρία έως το 2026». Μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ μάλιστα αυτό θα μπορούσε να συμβεί και νωρίτερα, σύμφωνα με την ειδικό. «Στη Μέση Ανατολή η ισορροπία δυνάμεων διαφοροποιείται και παρά τις φιλοδοξίες της, η Τουρκία δεν έχει αποφασιστικό ρόλο στις εξελίξεις». Επί του παρόντος οι ΗΠΑ έχουν 2.500 στρατιώτες στο Ιράκ και 900 στη Συρία, όπου συνεργάζονται στενά με τις κουρδικές πολιτοφυλακές.
Το αφήγημα περί ισραηλινής επίθεσης εναντίον της Τουρκίας
Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει παραδεχτεί εμμέσως πως η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή αποτελεί λόγο έντονης ανησυχίας. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει εξάλλου ισχυριστεί πως μετά τη Γάζα και τον Λίβανο, το Ισραήλ θα επιτεθεί και στην Τουρκία, τονίζοντας πως πρέπει να υπάρξει ισχυρή συσπείρωση ενάντια στις ξένες δυνάμεις που απειλούν τη χώρα.
Σύμφωνα με τη Γιλμάζ με αυτόν τον τρόπο ο Ερντογάν επιδιώκει να χειραγωγήσει την τουρκική κοινή γνώμη. Η ειδικός εκτιμά ότι ο Ερντογάν ανησυχεί ιδιαιτέρως πως η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να αλλάξει και το status quo των Κούρδων. Το Ισραήλ θα μπορούσε για παράδειγμα να προσπαθήσει να δημιουργήσει μία ουδέτερη ζώνη στα σύνορα Ιορδανίας – Ιράκ, με σκοπό να περιορίσει την επιρροή του Ιράν στη Συρία – και μία τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε εμπόδιο στα σχέδια του Ερντογάν να φέρει ορισμένες περιοχές της Συρίας υπό τον έλεγχο της Άγκυρας. Γι’ αυτό και σύμφωνα πάντα με τη Γιλμάζ, ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει μία στενότερη συνεργασία με τους Κούρδους.
Με την εκτίμηση της Γιλμάζ φαίνεται να συμφωνεί και η Μπεσέ Χοζάτ, συμπρόεδρος της KCK, οργάνωσης-ομπρέλα του PKK. Σε πρόσφατη συνέντευξή της η Χοζάτ δήλωσε πως η γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας και η επιρροή της στην περιοχή αποδυναμώνεται δραστικά. Αυτό προκαλεί πανικό στην τουρκική κυβέρνηση, η οποία ως αντίδραση επιδιώκει να εργαλειοποιήσει τον Οτσαλάν.
Νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις προ των πυλών;
Την Κυριακή ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως σύντομα θα κλείσει τα κενά ασφαλείας στα νότια σύνορα της χώρας και αυτό δεν σημαίνει τίποτα άλλο πέρα από το ότι η Τουρκία προετοιμάζει νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία και το Ιράκ.
Κατά τη Γιλμάζ, οι Κούρδοι του Ιράκ δεν χρειάζεται να ανησυχούν για το μέλλον τους μιας και το status quo τους θεμελιώνεται στο Σύνταγμα της χώρας. Αυτό που είναι αβέβαιο ωστόσο είναι το μέλλον της Ροζάβα. Η αυτόνομη περιοχή της βορειοανατολικής Συρίας υποστηρίζεται μέχρι τώρα από τις ΗΠΑ. Οταν όμως θα αποσυρθούν τα αμερικανικά στρατεύματα, θα δημιουργηθεί ένα κενό εξουσίας, το οποίο είναι άγνωστο πώς θα πληρωθεί. Οι κουρδικές περιοχές θα μπορούσαν να μετατραπούν σε πεδίο συγκρούσεων ανάμεσα στις ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις. Τότε θα είναι καθοριστικής σημασίας το πώς θα συνεργαστούν μεταξύ τους οι Κούρδοι σύμφωνα με τη Γιλμάζ. «Από αυτό θα κριθεί εάν οι Κούρδοι θα βγουν στο τέλος αυτής της κρίσης ισχυρότεροι ή αποδυναμωμένοι».
Πηγές του PKK αναφέρουν πως την προηγούμενη εβδομάδα έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες μία πρώτη συνάντηση των κουρδικών κομμάτων του Ιράκ, του Ιράν, της Συρίας και της Τουρκίας με θέμα την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και τις κινήσεις της Άγκυρας. Ωστόσο δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα της συνάντησης.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
