Ο δρόμος του μεταξιού

Του Νικόλα Μπάρδη

Πάμε πίσω στον χρόνο, στο μακρινό 2690 π.Χ. όταν η αυτοκράτειρα της Κίνας Σι Λιγκ Τσι έπινε αμέριμνη στους βασιλικούς κήπους το τσάι της, και ξαφνικά μία κουκουλόφουσκα έπεσε μέσα στο βραστό νερό του τσαγιού. Στην προσπάθειά της να τη βγάλει έξω, τράβηξε μία εξαιρετικά λεπτή αλλά συνάμα ανθεκτική κλωστή… Ήταν η πρώτη μεταξωτή ίνα.

Από τότε, λοιπόν, άρχισε η ανάπτυξη της σηροτροφίας στην Κίνα, και διατηρήθηκε ως επτασφράγιστο μυστικό από τους Κινέζους για περίπου 2.000 χρόνια! Το μυστικό της σηροτροφίας όμως, δεν θα έμενα κρυφό για πάντα. Τον 8ο αιώνα π.Χ. Κινέζοι μετανάστες μετέφεραν τον σπόρο του μεταξοσκώληκα και την τεχνογνωσία στη γειτονική Ιαπωνία, ενώ κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. με τις εκστρατείες του Μέγα Αλέξανδρου το μετάξι έγινε γνωστό στους αρχαίους Έλληνες και στους Ρωμαίους.

Έκτοτε, η μεταξοκαλλιέργεια και το εμπόριο του μεταξιού, όπως επίσης η τεχνογνωσία αλλά και οι μύθοι γύρω από αυτό ταξίδεψαν στα πέρατα της οικουμένης, και έφτασαν φυσικά και στη χώρα μας. Αρκετούς αιώνες αργότερα, κατά την Οθωμανική Περίοδο, το Σουφλί μετατράπηκε σε έναν απέραντο μορεώνα, καθώς οι εκτάσεις γύρω από τον ποταμό Έβρο ήταν ιδανικές για τη φύτευση μουριών. Τι σχέση έχει όμως η καλλιέργεια της μουριάς με το μετάξι; Τα φύλλα της μουριάς αποτελούν τη μοναδική τροφή για τον μεταξοσκώληκα. Έτσι, σχεδόν αναπόφευκτα, όλοι οι κάτοικοι του Σουφλίου ασχολήθηκαν με το μετάξι, είτε ως παραγωγοί, είτε ως εργάτες στα εργοστάσια, είτε ως έμποροι, με αποτέλεσμα στις αρχές του 1880 το Σουφλί να εμφανίζεται ως σημαντικό σηροτροφικό κέντρο, που παράγει το 40% των κουκουλιών του Βιλαετίου της Ανδριανούπολης.

Σήμερα, η τέχνη του μεταξιού μπορεί να επιβιώνει ακόμη στο Σουφλί, όμως δεν θυμίζει σε τίποτα το ένδοξο παρελθόν της πόλης. Οι επιχειρήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά και η περιοχή απειλείται με τον κίνδυνο της ερήμωσης, καθώς οι περισσότεροι νέοι φεύγουν μαζικά για τα μεγάλα αστικά κέντρα. Κόντρα, όμως, στο ρεύμα των ημερών, η οικογένεια Τσιακίρη διατηρεί τη μεγαλύτερη και παλαιότερη επιχείρηση παραγωγής μεταξωτών υφασμάτων και προϊόντων σε όλη την Ελλάδα, μετρώντας πλέον 70 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας. Η πέμπτη γενιά της οικογένειας έχει να φέρει εις πέρας ένα δύσκολο έργο: να διατηρήσει και να μεταλαμπαδεύσει στους επόμενους τη μοναδική τέχνη της μεταξουργίας, σε μία περιοχή που τείνει να σβήσει από τον χάρτη.

Για να μείνει, όμως, ένας νέος σήμερα στο Σουφλί, όπως και σε άλλες περιοχές της ελληνικής επαρχίας, πρέπει να θυσιάσει πολλές από τις ανέσεις που προσφέρει ένα σύγχρονο αστικό κέντρο. Θα πρέπει να έχει επιμονή, θέληση αλλά και μεράκι, για να δημιουργήσει κάτι όμορφο, κόντρα στο κατεστημένο. Και αν στους περισσότερους από εμάς αυτό ακούγεται απλά σαν παραμύθι, γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι κάτι ανώτερο: είναι χρέος απέναντι στην οικογένεια, αλλά και στην ιστορία του τόπου τους. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα αντικρίσετε ένα μεταξωτό μαντήλι, αναλογιστείτε για λίγο την παράδοση που κρύβει μέσα του, καθώς και τον δρόμο που διάνυσε, για να φτάσει από το ακριτικό Σουφλί και τα επιμελή χέρια του δημιουργού του, ως το συγκεκριμένο κατάστημα.