γράφει ο Παναγιώτης Τσάκωνας*

Στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα διακινείται όλο και συχνότερα η θέση ότι τη χώρα μας συμφέρει η επανεκλογή του κ. Ερντογάν και όχι του επικεφαλής της Συμμαχίας των Εξι της αντιπολίτευσης κ. Κιλιτσντάρογλου.

Βασικό επιχείρημα της εν λόγω θέσης είναι ότι οι λάθος επιλογές του κ. Ερντογάν στην προσπάθεια αυτονόμησης της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας από τη Δύση (τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ) και η παράλληλη ενίσχυση της σχέσης με τη Ρωσία προσέφεραν στην Ελλάδα μια «στρατηγική ευκαιρία» και μαζί της τα οφέλη της αμερικανικής υποστήριξης, ενώ η Τουρκία ακόμα «παρακαλεί» για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ.

Αφού λοιπόν «αναθεωρητική ήταν, είναι και θα είναι η Τουρκία», μας συμφέρει να εκλεγεί εκείνος που θα συνεχίσει να αποδυναμώνει τη στρατηγική της θέση απομακρύνοντάς την όλο και περισσότερο από τη Δύση.

Μυωπική προσέγγιση

Η παραπάνω ανάγνωση τόσο της Τουρκίας όσο και της διεθνούς πολιτικής είναι μυωπική καθώς περιορίζεται στα βραχυπρόθεσμα οφέλη που θα μπορούσε να αποκομίσει η Ελλάδα λόγω της τουρκικής αναξιοπιστίας και των μέχρι σήμερα λαθών της (τα οποία εύχεται να συνεχιστούν).

Ομως ποια σοβαρή ελληνική στρατηγική – και κυρίως για πόσο – μπορεί να εξαντλείται στα βραχυπρόθεσμα οφέλη που συνεπάγονται για την Ελλάδα οι κακές επιλογές του κ. Ερντογάν και η συνακόλουθη υποστήριξη της Αθήνας μετατρέποντας παράλληλα την Ελλάδα σε «προκεχωρημένο φυλάκιο» των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο;

Αξίζει πράγματι να αναρωτηθούμε τι θα συμβεί εάν την επομένη των εκλογών ο προβληματικός και αναξιόπιστος κ. Ερντογάν «κλείσει το μάτι» στις ΗΠΑ ζητώντας «ανταλλάγματα» για να επιστρέψει η Τουρκία στο «δυτικό μαντρί».

Πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ που δεν θέλουν να χάσουν μια χώρα με την οποία «είναι δύσκολο να ζεις μαζί της αλλά αδύνατον να ζεις χωρίς αυτή»;

Θα θέλαμε πραγματικά στο ενδεχόμενο επιστροφής της Τουρκίας σε μια κανονικότητα σχέσεων με τις ΗΠΑ (αλλά και την ΕΕ, όπου η Ελλάδα διαθέτει ακόμα περισσότερα εργαλεία «μόχλευσης») το τιμόνι της Τουρκίας να εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια τού αποδεδειγμένα αδίστακτου κ. Ερντογάν; Ο οποίος «δικαιωματικά» πλέον, καθότι εκλεγμένος για πολλοστή φορά, δεν θα διστάσει να εντείνει τον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης στο εσωτερικό και τις απαιτήσεις του στο εξωτερικό.

Τι συμφέρει την Ελλάδα

Την Ελλάδα συμφέρει η εκλογή μιας πολιτικής ηγεσίας στην Τουρκία την οποία θα μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα και η οποία θα είναι επιδεκτική σε μια στρατηγική «εξισορροπητικής δέσμευσης» με τη Δύση.

Αυτή τη στρατηγική μπορεί να προωθήσει αποτελεσματικότερα η Ελλάδα σε συνεργασία με τις ΗΠΑ για την Ανατολική Μεσόγειο και εντός της ΕΕ σχετικά με τη μελλοντική σχέση ΕΕ – Τουρκίας έναντι μιας Τουρκίας όπου θα υφίστανται περισσότεροι και ισχυρότεροι «έλεγχοι και αντίβαρα» σε περίπτωση εκλογής του κ. Κιλιτσντάρογλου από «τα ελάχιστα» που χαρακτηρίζουν σήμερα το «καθεστώς τού ενός ανδρός» και «τα καθόλου» εάν επανεκλεγεί ο κ. Ερντογάν.

Αντί να επικεντρωνόμαστε στις ακραίες τοποθετήσεις του κ. Κιλιτσντάρογλου για την Ελλάδα, ας σκεφτούμε πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε την ιδιαιτέρως πιθανή επιλογή του – και της Συμμαχίας της οποίας είναι επικεφαλής – για επιστροφή σε μια κανονικότητα σχέσεων με τη Δύση (ΗΠΑ και ΕΕ) συνδιαμορφώνοντας εμείς τους όρους αυτής της επιστροφής.

Ας μην ξεχνάμε ότι το 1999 στο Ελσίνκι η Ελλάδα – εκμεταλλευόμενη συγκεκριμένες ανάγκες και κίνητρα της Τουρκίας – πέτυχε μέσω της ΕΕ να επιβάλει όρους και υποχρεώσεις σε μια κυβέρνηση συνασπισμού με πρωθυπουργό τον εισβολέα της Κύπρου Ετσεβίτ και αντιπρόεδρο τον επικεφαλής των Γκρίζων Λύκων Μπαχτσελί.

«Εάν υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος», λένε οι Αγγλοσάξονες. Ακόμα καλύτερα εάν υπάρχει σχέδιο. Υπάρχει;

*Ο Παναγιώτης Τσάκωνας είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο ΕΚΠΑ και επικεφαλής του Προγράμματος Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής στο ΕΛΙΑΜΕΠ

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ