Μια εγκληματική ενέργεια με χρήση μαχαιριού ανά τρεις ημέρες σημειώνεται στην Αττική. Σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από τις ανακοινώσεις της ΕΛ.ΑΣ. και παρουσιάζουν «ΤΑ ΝΕΑ», στο διάστημα Ιανουαρίου 2022 – Ιανουαρίου 2023, μόνο στο Λεκανοπέδιο, οι Αρχές ασφαλείας κλήθηκαν να παρέμβουν ή και εξιχνίασαν 148 επιθέσεις, με το μαχαίρι να καθίσταται το πλέον κυρίαρχο εργαλείο τρομοκράτησης.
«Η χρήση αιχμηρών αντικειμένων και κυρίως μαχαιριών στην τέλεση εγκλημάτων βίας δεν είναι ούτε σπάνια ούτε νέα», επισημαίνει η Χριστίνα Ζαραφωνίτου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας και διευθύντρια του Εργαστηρίου Αστεακής Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. «Παρότι η αστυνομική στατιστική δεν καταγράφει το όπλο του εγκλήματος, η μελέτη περιπτώσεων εμφανίζει αυτού του είδους τα εγκλήματα (knife crimes) αρκετά αυξημένα τα τελευταία χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτό εξηγείται από το χαμηλό οικονομικό τους κόστος και το γεγονός ότι είναι εύκολα προσβάσιμα και προσιτά στον καθένα, ενώ αρκετές φορές μπορεί να είναι και αυτοσχέδια», συνεχίζει.
Σημειώνεται, πάντως, ότι η καταγραφή των περιστατικών είναι αναγκαστικά ελλιπής, καθώς αυτά συχνά δεν καταγγέλλονται και παραμένουν στο πεδίο της «σκοτεινής βίας».
«Οπλο επιλογής» για ληστείες
Η συντριπτική πλειοψηφία των καταγεγραμμένων περιστατικών αφορά ληστείες. Συγκεκριμένα, 122 φορές (82%) το μαχαίρι χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάπραξη ληστείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το μαχαίρι σπανίως χρησιμοποιείται για να καταφέρει πλήγμα στο θύμα, αλλά χρησιμεύει ως απειλή προκειμένου το θύμα να συνεργαστεί και να δώσει πολύτιμα αντικείμενα στους ληστές.
Αντιθέτως, τα μαχαίρια χρησιμοποιούνται με σκοπό τον τραυματισμό συχνότερα σε περιπτώσεις συμπλοκών μεταξύ συμμοριών ή άλλων ομάδων (έξι περιστατικά). Καταγράφονται, επίσης, δύο περιπτώσεις χρήσης μαχαιριού στο πλαίσιο οπαδικής βίας, αλλά και έξι περιπτώσεις επιθέσεων με μαχαίρι χωρίς σαφές κίνητρο κατά προσώπων σε εξωτερικό χώρο. Επιπλέον, απειλή μαχαιριού χρησιμοποιήθηκε και σε τρεις περιπτώσεις βιασμού (δύο τετελεσμένων και μιας απόπειρας), καθώς και σε δύο περιπτώσεις αρπαγών – απαγωγών.
Αντίστοιχα, στο διάστημα που καλύπτει η έρευνα, πραγματοποιήθηκαν έξι ανθρωποκτονίες με τη χρήση μαχαιριού στην Αττική, οι πέντε εκ των οποίων ήταν κατά προσώπου του στενού κύκλου του δράστη (σύντροφος, σύζυγος, συγκάτοικος, αδερφός, πατέρας). Οι τέσσερις από αυτές τελέστηκαν εντός οικίας και οι δύο σε εξωτερικό χώρο.
«Η χρήση μαχαιριού χαρακτηρίζει εγκλήματα βίας με κίνητρο είτε προσωπικές διαφορές είτε την απόκτηση κέρδους (ληστεία), καθώς και εγκλήματα μισαλλοδοξίας (hate crimes), τα οποία συνδέονται, ενίοτε, και με επιθέσεις κατ’ αγνώστων σε δημόσιους χώρους», σημειώνει η Χριστίνα Ζαραφωνίτου. «Ανάλογα με το είδος του εγκλήματος, προσδιορίζονται και τα χαρακτηριστικά των εμπλεκομένων σε αυτό. Στα περισσότερα εγκλήματα βίας οι δράστες είναι κατά κύριο λόγο άνδρες, όπως άλλωστε και τα θύματα, με κάποιες εξαιρέσεις (π.χ. εγκλήματα μεταξύ συζύγων ή συντρόφων)». 
Τα μαχαίρια βγαίνουν πιο συχνά στο κέντρο
Ως προς τη χωροταξική κατανομή των εγκλημάτων με μαχαίρι, τα περισσότερα περιστατικά έλαβαν χώρα στο κέντρο της Αθήνας, με 18 από τις 61 ομάδες δραστών να δραστηριοποιούνται στις συνοικίες του. Συγκεκριμένα, στην κορυφή της λίστας βρίσκονται Κυψέλη και Ομόνοια, αμφότερες με πέντε ομάδες δραστών.
Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει προηγούμενες έρευνες που έχουν μελετήσει την εγκληματικότητα στην Αττική. «Οι έρευνές μας στην περιφέρεια της πρωτεύουσας επιβεβαιώνουν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση εγκληματικότητας στο κέντρο της Αθήνας, γεγονός που εξηγείται από τη χωροταξική μορφή των κοινωνικών δραστηριοτήτων και τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού», υπογραμμίζει η καθηγήτρια Εγκληματολογίας και προσθέτει: «Λαμβάνοντας πάντοτε υπ’ όψιν τους περιορισμούς της εμφανούς εγκληματικότητας λόγω του «σκοτεινού» (μη καταγεγραμμένου) αριθμού της, διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες ληστείες καταγράφηκαν στα ΑΤ Ακροπόλεως, Ομόνοιας, Εξαρχείων και Πατησίων. Οι περισσότερες παραβάσεις του νόμου περί όπλων στα ΑΤ Ομόνοιας, Αγίου Παντελεήμονος και Ακροπόλεως, ενώ οι βιασμοί στα αντίστοιχα Αγίου Παντελεήμονος, Αμπελοκήπων και Ομόνοιας».
Τα υπόλοιπα περιστατικά κατανέμονται σε διάφορες περιοχές του Λεκανοπεδίου. Στα βόρεια προάστια (Χαλάνδρι, Κηφισιά, Μαρούσι, Χολαργός, Βαρυμπόμπη) εντοπίστηκαν 12 ομάδες δραστών, ενώ στα νότια προάστια (Καλλιθέα, Νέα Σμύρνη, Ηλιούπολη, Αγιος Δημήτριος, Βούλα, Γλυφάδα, Παλαιό Φάληρο) καταγράφηκαν 10 ομάδες δραστών εγκλημάτων με μαχαίρι. Ακολουθεί ο κεντρικός τομέας της πρωτεύουσας εκτός του κέντρου (Κολωνός, Καισαριανή, Πατήσια, Γκράβα, Ριζούπολη) με επτά ομάδες, ο Πειραιάς (Νίκαια, Κερατσίνι, Κορυδαλλός) επίσης με επτά, τα δυτικά και βορειοδυτικά προάστια (Αχαρνές, Ιλιον, Αιγάλεω) με τέσσερις και η Ανατολική Αττική (Παιανία – Σπάτα, Μαραθώνας, Πόρτο Ράφτη) με τρεις ομάδες δραστών.
Εντύπωση, πάντως, προκαλεί το γεγονός ότι περιοχές των προαστίων που θεωρούνται ασφαλείς, όπως το Χαλάνδρι (πέντε ομάδες δραστών), η Κηφισιά (τρεις), το Μαρούσι (τρεις) και η Βούλα (τρεις), παρουσιάζουν αυξημένους αριθμούς στα εγκλήματα με μαχαίρι. Αντιθέτως, γειτονιές που θεωρούνται «παραβατικές», όπως αυτές στις παρυφές της Πάρνηθας, παρουσιάζουν μειωμένους. Αυτό, σε κάποιον βαθμό, εξηγείται από τη χρήση άλλων όπλων (π.χ. πυροβόλων) από τις – πιο οργανωμένες – συμμορίες που δραστηριοποιούνται σε αυτές.
