Πόλεμος, πληθωρισμός, πανδημία, νέα γενιά κόκκινων δανείων και δυσκολίες στον σχηματισμό κυβέρνησης μετά τις εκλογές αποτελούν τους βασικούς κινδύνους για την οικονομία την επόμενη χρονιά. Σε άλλες εποχές θα αρκούσε ένας από τους παραπάνω λόγους για να προετοιμαζόμαστε για μια μικρή, μεσαία ή μεγάλη καταστροφή. Για την ώρα ο προβληματισμός μας ως προς τις επιπτώσεις τους στα οικονομικά εντοπίζεται στο αν θα συγκρατήσουν και πόσο την ανάπτυξη. Και πάλι καλά να λέμε.
Μέχρι σήμερα όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι το 2023 θα υπολείπεται της μεγέθυνσης του 2022. Το θέμα είναι πόσο. Η Τράπεζα της Ελλάδος μιλάει για ανάπτυξη 1,5% από 6,2% φέτος, περίπου όσο και ο προϋπολογισμός. Η βρετανική HSBC κατεβάζει ακόμα τον πήχη, στο 5% φέτος και στο 1,2% το 2023, λέγοντας όμως ότι η Ελλάδα θα είναι η θετική εξαίρεση στον κανόνα της μηδενικής ανάπτυξης που αναμένεται στην ευρωζώνη. Σημειωτέον ότι ήδη σε πολλές χώρες τείνει προς το μηδέν η ανάπτυξη από το φετινό δ’ τρίμηνο.
Κι όμως, η Ελλάδα σε αυτό το περιβάλλον καταγράφει φέτος μία από τις υψηλότερες επιδόσεις στην ευρωζώνη, μετά το +11,5% ανάπτυξης στην Ιρλανδία και το 6,6% στην Πορτογαλία. Το 2023 θα ξεχωρίσει επίσης, καθώς θα σημειώσει τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην περιοχή του ευρώ μετά την ανάπτυξη 1,9% στην Ιρλανδία, τη στιγμή που η ευρωζώνη συνολικά αλλά και η Γαλλία θα σημειώσουν μηδενική ανάπτυξη, ενώ η Γερμανία θα εισέλθει σε ύφεση (-0,2%).
Το ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι σε αυτό το περιβάλλον, όπου όλοι οι δείκτες σε όλες τις οικονομίες χειροτερεύουν μήνα με τον μήνα, στην Ελλάδα ακόμη βελτιώνονται. Η γαλλική BNP Paribas παρατηρεί σε έκθεσή της ότι το ποσοστό της ανεργίας στο τρίτο τρίμηνο του 2022 έχει υποχωρήσει στα χαμηλότερα επίπεδα από τον Δεκέμβριο του 2009. Σχεδόν το 80% της αύξησης της ανεργίας που καταγράφηκε στα χρόνια της κρίσης έχει αντιστραφεί, κατά τη διάρκεια πολέμου, υγειονομικής κρίσης και πληθωρισμού.
Ολα αυτά μέχρι τώρα. Το θέμα ωστόσο είναι ότι μπορεί να μην πάει καλά. Τι μπορεί να στραβώσει, ειδικά σε μια εισερχόμενη κρίση η οποία είναι πιθανόν να συναντήσει εγχώρια προβλήματα. Πριν από τις τρεις χρεοκοπίες ήταν σαφές ότι αν ένα πρόβλημα στοίχιζε στην Ευρώπη 100, στην Ελλάδα στοίχιζε 150. Πολύ παραπάνω δηλαδή. Ημασταν πολύ ευάλωτοι σε κάθε ευρωπαϊκή κρίση, λόγω της δομής της οικονομίας μας.
Ενδεχομένως αυτό να έχει αλλάξει, μπορεί και όχι. Η Τράπεζα της Ελλάδος παρατηρεί, για παράδειγμα, στην ενδιάμεση έκθεση ότι παρά την πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, τη μείωση του φορολογικού βάρους και των ασφαλιστικών εισφορών, καθώς και την αύξηση της εξωστρέφειας, η ανταγωνιστικότητά μας παραμένει συγκριτικά χαμηλή σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Προβλήματα όπως η ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης και η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα αποτελούν παράγοντες που μπορεί να αποδειχθούν «αχίλλειες πτέρνες» της ελληνικής οικονομίας.
Το ίδιο ισχύει και για διαρθρωτικά προβλήματα στην αγορά εργασίας, όπου συνυπάρχουν δύο εικόνες: των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να βρουν κατάλληλους εργαζομένους και των εργαζομένων που παραμένουν άνεργοι γιατί δεν έχουν τα απαιτούμενα προσόντα για να βρουν δουλειά. Διψήφιο ποσοστό ανεργίας και χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας στην ίδια αγορά. Μπορεί τώρα να φαίνονται όλα αυτά τα θέματα διαχειρίσιμα, όταν όμως θα φουντώσει μια κρίση θα μπουν στον μεγεθυντικό φακό. Τότε καλό είναι να είμαστε προετοιμασμένοι…
